„Udar”- to słowo, które słyszy się bardzo często, gdyż udary znajdują się na trzecim miejscu w rankingu najczęstszych przyczyn zgonów, a ci, którym udaje się przeżyć udar stają się często inwalidami. Udary dotykają przede wszystkim osób starszych, ale ok. 25% przypadków dotyczy osób poniżej 55 roku życia.

Objawy udaru
Wiele może pomóc szybka interwencja otoczenia- zapobiec śmierci lub nieodwracalnym zmianom w mózgu, dlatego neurolodzy opracowali prosty test, za pomocą którego można sprawdzić czy mamy do czynienia z udarem.
Należy poprosić osobę podejrzaną o udar o:
1.    uśmiechnięcie się (u osoby po udarze jeden z kącików ust opada),
2.    powtórzenie zdania (osoba wymawia zdanie niewyraźnie/powtarza te same słowa/nie powtarza wcale)
3.    podniesienie w pozycji leżącej równocześnie obu rąk, a potem nóg (trudność z podniesieniem kończyny po jednej ze stron lub szybkie jej opadniecie po uniesieniu).
„Udar to nagłe wystąpienie mniej lub bardziej nasilonych objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu w wyniku zaburzeń krążenia mózgowego. Udar może przebiegać z utratą lub bez utraty świadomości, a jego podłoże stanowi krwotok mózgowy bądź też zakrzep lub zator tętnic mózgowych”- pisze A. Prusiński w podręczniku neurologii.
Rodzaje udarów:
Udary dzielą się na krwotoczne i niedokrwienne.
a)    udary krwotoczne
•    stanowią 15-20% przypadków ogółu udarów,
•    jest to nagły wylew krwi z pękniętego naczynia, który niszczy utkanie mózgu,
•    najczęstszą przyczyną jest nadciśnienie tętnicze,
•    poprzedzony często bólami głowy, przemijającymi objawami ogniskowymi, zależnymi od miejsca krwawienia
•    ujawnia się zazwyczaj w dzień podczas emocji lub wysiłku,
•    zazwyczaj w ciągu kilku minut chory traci przytomność, dołączają się wymioty, czasami drgawki,
•    niekiedy objawy rozwijają się wolniej i przytomność może być zachowana
b)     udary niedokrwienne
•    występują w 80-85% przypadków,
•    mogą być pochodzenia zakrzepowego lub zatorowego,
•    ich istotę stanowi zawał mózgu,
•    mają miejsce, gdy istnieje częściowa niedrożność tętnic doprowadzających krew do mózgu lub tętnic samego mózgu,
•    powstają w wyniku upośledzenia krążenia ogólnego (m.in. wysiłek, emocje, zaburzenia rytmu serca, zawał mięśnia sercowego), kiedy może dojść do niedokrwienia odpowiednich okolic,
•    najczęstszą przyczyną są: miażdżyca, nadciśnienie i zatory pochodzenia sercowego.
Przyczyny udaru:
Do najczęstszych przyczyn udarów zaliczamy:
1.    Nadciśnienie tętnicze
2.    Miażdżycę
3.    Sercowopochodne zatory mózgu,
wśród rzadziej występujących przyczyn można wymienić:
•    zapalenia i urazy tętnic,
•    tętniaki,
•    powikłania po angiografii,
•    choroby krwi,
•    niektóre leki (środki antykoncepcyjne, amfetamina, przedawkowanie leków przeciwzakrzepowych)
•    migreny
Prócz przyczyn bezpośrednich ważne są też tzw. czynniki ryzyka udaru, można je podzielić na trzy kategorie: styl życia, choroby i bezobjawowe zmiany w tętnicach przed- i wewnątrzmózgowych (wg Członkowskiej, 1992):
1.    Styl życia:
a)    pewne czynniki ryzyka to:
•    przewlekły nikotynizm,
•    przewlekły alkoholizm,
•    uzależnienia lekowe,
•    wiek (co 10 lat ryzyko udaru zwiększa się dwukrotnie),
•    płeć męska,
•    czynniki rodzinne, genetyczne
b)    prawdopodobne czynniki ryzyka to m.in.:
•    doustne środki antykoncepcyjne,
•    dieta bogata w tłuszcze zwierzęce,
•    otyłość,
•    mała aktywność fizyczna,
•    wczesny zgon matki z powodu chorób naczyniowych,
•    zaburzona gospodarka lipidowa
2.    Choroby:
a)    pewne czynniki ryzyka to:
•    nadciśnienie tętnicze,
•    choroby serca,
•    przebyty udar lub incydent TIA (przemijający atak niedokrwienny),
•    cukrzyca,
•    podwyższony hematokryt,
•    podwyższone stężenie fibrynogenu (I-go czynnika krzepnięcia)
b)    prawdopodobne czynniki ryzyka to:
•    niedoczynność tarczycy,
•    podagra, podwyższone stężenie kwasu moczowego,
•    migrena
3.    Bezobjawowe zmiany w tętnicach przed- i wewnątrzmózgowych:
•    zwężenie tętnicy np. szyjnej,
•    szmery naczyniowe (szyja, oczodół, czaszka),
•    duża różnica ciśnienia na kończynach górnych,
•    obecność tętniaka lub zniekształcenie tętniczo- żylne,
•    dysplazja włóknisto- mięśniowa lub tętniak rozwarstwiający.

Udarom można w pewnym stopniu zapobiegać, dlatego z ww. czynników ryzyka A. Prusiński wybrał dziesięć, które mogą i powinny podlegać korekcie, prewencji są to:
1.    Nadciśnienie tętnicze
2.    Choroby serca
3.    Cukrzyca
4.    Nikotynizm, alkoholizm, uzależnienia lekowe
5.    Otyłość
6.    Mała aktywność fizyczna
7.    Niewłaściwy sposób odżywiania
8.    Podwyższony hematokryt
9.    Hipercholesterolemia lub nieprawidłowy stosunek HDL(dobrego cholesterolu) do LDL (złego)
10.    Niekorzystne wpływy środowiska socjalnego i trybu życia.