Izolacja społeczna pacjenta po udarze

Nagłe uszkodzenie mózgu, czyli udar, może prowadzić do poważnych zmian w funkcjonowaniu fizycznym, emocjonalnym i poznawczym. W rezultacie osoby po udarze często wycofują się z aktywności społecznych, co prowadzi je do pogłębiającej się samotności i izolacji. Zjawisko to może być niebezpieczne, ponieważ pogarsza stan psychiczny i zdrowie fizyczne, co z kolei wpływa na proces rehabilitacji i ogólną jakość życia.

Przyczyny i konsekwencje izolacji społecznej po udarze

Ograniczenia fizyczne i mobilność

Jednym z głównych problemów, z jakimi borykają się chorzy, są ograniczenia fizyczne. Udar może prowadzić do niedowładów, problemów z koordynacją ruchową, do osłabienia mięśni i w konsekwencji do trudności z poruszaniem się. W zależności od stopnia uszkodzenia mózgu pacjenci mogą potrzebować pomocy w codziennych czynnościach, a ich ograniczona mobilność sprawiać, że nawet proste wyjście z domu staje się wyzwaniem. Wpływa to na ich uczestnictwo w życiu społecznym – trudniej jest im spotykać się z przyjaciółmi czy brać udział w wydarzeniach kulturalnych. Z biegiem czasu osoby po udarze mogą czuć się wyobcowane i odizolowane od swojego dawnego życia.

Z drugiej strony brak interakcji społecznych i motywacji do angażowania się w codzienne czynności może prowadzić do osłabienia kondycji fizycznej. Natomiast brak ruchu, obniżona motywacja do rehabilitacji, a także stres emocjonalny mogą spowalniać proces powrotu do zdrowia.

Problemy z komunikacją

Udar często wpływa także na zdolności komunikacyjne. Niektórzy pacjenci doświadczają afazji, czyli zaburzeń mowy, które mogą objawiać się problemami z wypowiadaniem słów, rozumieniem mowy lub pisaniem. Trudności w wyrażaniu myśli i uczuć mogą wywoływać frustrację zarówno u osoby po udarze, jak i u jej bliskich. Często prowadzi to do unikania sytuacji, w których osoba po udarze czuje się niekomfortowo, i izolacji.

Z kolei brak interakcji społecznych wpływa negatywnie na ogólną jakość życia. Powszechnie bowiem wiadomo, że człowiek jest istotą społeczną, a relacje z innymi ludźmi są bardzo ważnym elementem dobrego samopoczucia. Długotrwała izolacja może więc prowadzić do utraty sensu życia i poczucia, że przyszłość jest niepewna i pozbawiona nadziei.

Depresja i zmiany emocjonalne

Udar często wywołuje znaczące zmiany emocjonalne, takie jak lęk czy drażliwość, a nawet depresja. Przeżycie udaru to dla wielu osób trauma, która wywołuje uczucie bezradności, zagubienia i niepewności co do przyszłości. Te emocje mogą prowadzić do wycofania się z życia społecznego ze względu na obawy o reakcje otoczenia lub ryzyko bycia obciążeniem dla innych.

Prowadzi to do błędnego koła, ponieważ osoby po udarze, które zmagają się z izolacją, są bardziej narażone na rozwój depresji, a samotność, poczucie bezradności i brak wsparcia społecznego mogą prowadzić do długotrwałych zaburzeń nastroju.

Zmiany w funkcjonowaniu poznawczym

Nie tylko fizyczne, ale także poznawcze skutki udaru będą wpływały na społeczne wykluczenie. Problemy z pamięcią, koncentracją, myśleniem abstrakcyjnym i podejmowaniem decyzji sprawiają czasem, że osoby po udarze unikają skomplikowanych interakcji społecznych. Mogą one czuć się przytłoczone rozmowami, które wymagają szybkiego myślenia, i wybierać izolację jako sposób na uniknięcie tych trudności.

Stygmatyzacja i brak zrozumienia

Osoby z otoczenia pacjentów po udarze mogą nie rozumieć, jak zmiany neurologiczne wpływają na ich funkcjonowanie. Brak empatii lub ignorowanie potrzeb chorych, którzy przeszli udar, może prowadzić do pojawienia się u nich poczucia odrzucenia i niezrozumienia. Zdarza się również, że osoby po udarze same stygmatyzują swoje ograniczenia, obawiając się bycia ocenianymi przez innych.

Ryzyko powtórnego udaru

Należy pamiętać, że stres, brak aktywności fizycznej oraz obniżona jakość życia związana z izolacją mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia sercowo-naczyniowego, co z kolei zwiększa ryzyko nawrotu udaru. Zdarza się, ze osoby po udarze, które nie mają wsparcia społecznego, zaniedbują zdrowy styl życia. To dodatkowo zwiększa ryzyko kolejnych problemów zdrowotnych.

Jak pomóc osobie, która czuje się samotna lub się izoluje?

1. Pomoc psychologiczna i terapeutyczna

Wsparcie psychologiczne, w tym psychoterapia, odgrywa kluczową rolę w radzeniu sobie z emocjonalnymi i społecznymi skutkami choroby. Udar często wywołuje nie tylko fizyczne trudności, ale także głębokie zmiany w psychice, np. poczucie straty, zmniejszenie pewności siebie, lęk przed przyszłością czy obniżenie nastroju. Terapeuta może pomóc pacjentowi zrozumieć źródło tych emocji, towarzyszyć w ich przepracowaniu oraz uczyć strategii radzenia sobie z trudnościami.

2. Grupy wsparcia

Grupy wsparcia dla osób po udarze oferują przestrzeń, w której pacjenci mogą spotkać osoby z podobnymi doświadczeniami. Możliwość opowiedzenia swojej historii, słuchania innych oraz otrzymywania wsparcia emocjonalnego od ludzi, którzy rozumieją wyzwania związane z udarem, może pomóc w przezwyciężaniu izolacji. Dla osób z ograniczoną mobilnością istnieje możliwość dołączenia do licznych grup i forów internetowych bez względu na barierę odległości. Media społecznościowe, blogi i gry online to przestrzenie, dzięki którym osoby po udarze mogą nawiązywać nowe relacje oraz uczestniczyć w wirtualnych społecznościach.

3. Wsparcie rodziny i bliskich

Rodzina i przyjaciele są niezwykle ważnym elementem w procesie powracania osoby po udarze do życia społecznego. Kluczowe jest, aby bliscy wykazywali cierpliwość, empatię oraz zrozumienie dla wyzwań, z jakimi mierzy się osoba po chorobie. Regularny kontakt oraz aktywne uczestnictwo w procesie rehabilitacji będą nieocenioną pomocą w zmniejszeniu poczucia izolacji.

4. Edukacja otoczenia o udarze i jego konsekwencjach

Bliscy osoby po udarze często nie są w pełni świadomi, jakie zmiany – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne – przeszła osoba dotknięta udarem. Zrozumienie trudności, z jakimi może mierzyć się chory, jest konieczne do udzielenia skutecznego wsparcia. Rodzina i opiekunowie powinni być edukowani na temat udaru, aby mogli lepiej radzić sobie z nowymi wyzwaniami w codziennym życiu osoby po udarze i skuteczniej ją wspierać.

5. Utrzymywanie regularnych kontaktów

Bardzo cenne jest utrzymywanie regularnego kontaktu rodziny i przyjaciół z osobą po udarze, aby nie czuła się zapomniana lub odizolowana. Nawet krótkie rozmowy telefoniczne, spotkania na kawę czy wspólne spacery mogą mieć ogromny wpływ na samopoczucie. W przypadku, gdy osoba po udarze ma trudności z poruszaniem się, technologia cyfrowa może okazać się doskonałą pomocą. Aplikacje do wideorozmów takie jak Zoom, Skype czy WhatsApp umożliwiają regularne spotkania „twarzą w twarz” bez względu na odległość.

6. Zachęcanie do uczestnictwa w aktywnościach społecznych

Warto, by rodzina i przyjaciele zachęcali osobę po udarze do stopniowego powrotu do aktywności społecznych, takich jak spotkania towarzyskie, zajęcia rekreacyjne czy uczestnictwo w grupach wsparcia. Ważne jest jednak, aby odbywało się to w sposób delikatny i dostosowany do możliwości chorego, bez nadmiernej presji. Wspólne aktywności, np. spacery, gotowanie, oglądanie filmów czy granie w gry planszowe, mogą pomóc osobie po udarze poczuć się bardziej zaangażowaną w życie rodzinne i społeczne.

Zauważyć problem i działać

Izolacja społeczna po udarze to złożony problem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Jednak odpowiednie wsparcie ze strony rodziny oraz specjalistów może znacząco zmniejszyć poczucie osamotnienia i poprawić jakość życia osoby po udarze. Jednym z najważniejszych kroków w walce z izolacją społeczną jest także reintegracja osoby po udarze z jej otoczeniem i umożliwienie aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym. Motywujące i wspierający będzie powrót do wcześniejszych aktywności, takich jak praca zawodowa i życie towarzyskie.

Literatura

  • Boden-Albala, B., Litwak, E., Elkind, M. S. V., Rundek, T., & Sacco, R. L. (2005). Social isolation and outcomes post stroke. Neurology64(11), 1888–1892. https://doi.org/10.1212/01.wnl.0000163510.79351.af.

  • Mikołajewska, E. (2011). Kierunki wsparcia opiekunów pacjentów po przebytym udarze mózgu w opiece domowej. Udar Mózgu. Problemy Interdyscyplinarne13(1–2), 12–17.

  • Rykała, J., & Kwolek, A. (2009). Wpływ wybranych czynników na jakość życia oraz stan funkcjonalny pacjentów po udarze mózgu. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego4, 384–391.

  • Seniów, J., Krawczyk, M., & Członkowska, A. (2007). Rehabilitacja chorych po udarze mózgu. W A. Szczudlik, A. Członkowska, H. Kwieciński, & A. Słowik (Red.), Udar mózgu (s. 275–285).

O autorce

mgr Karolina Osiwała – specjalista neuropsycholog kliniczny. Od 2016 roku pracuje w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji „Repty” w Tarnowskich Górach na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Prowadzi terapię neuropsychologiczną głównie z pacjentami po udarze, z chorobami neurodegeneracyjnymi i w stanie śpiączki. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS w Katowicach i Akademią Humanitas, prowadząc zajęcia dydaktyczne dotyczące neuropsychologii i psychologii zdrowia.

Udostępnij ten artykuł:

Śledź nasze media społecznościowe

Odwiedź nasz Facebook i Instagram!

Skip to content