Jak mogę pomóc osobie chorej na alzheimera?

8 marca 2024
Agata Blachowska

Choroba Alzheimera to postępująca choroba mózgu, której objawy dotykają zarówno osoby zdiagnozowanej, jak i jej opiekuna. Dowiedz się, co warto wdrożyć i jak komunikować się z bliskim, aby łagodzić trudne objawy choroby i zadbać również o własny komfort.

Nie sposób w jednym artykule udzielić wszystkich cennych wskazówek związanych z organizacją codzienności, w której zamieszkał niechciany lokator – choroba Alzheimera. W tym materiale znajdziesz opis obszarów, które szczególnie warto wziąć pod uwagę, aby pomóc osobie chorej i jednocześnie sobie – rodzinnej opiekunce lub opiekunowi.

Sposoby wsparcia osoby dotkniętej chorobą Alzheimera

Wiele poradników mówi, że pomoc osobie chorej na alzheimera wymaga cierpliwości, zrozumienia i przemyślanej strategii opieki. Z pewnością tak jest, jednak nie należy pomijać ważnego faktu: w tym wszystkim ważny jesteś także Ty – opiekunka lub opiekun.

Choroba Alzheimera to silny węzeł łączący chorego i opiekuna. Im bardziej zaawansowane stadium choroby, tym bardziej chory polega na swoim opiekunie. Pamiętaj, że sposoby wsparcia osoby dotkniętej chorobą Alzheimera obejmują wiele obszarów, z których część dotyczy także Ciebie.

Stworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska

Podstawowe zasady dotyczące budowania przestrzeni przyjaznej osobie chorej na alzheimera przypominają te dotyczące osób starszych czy z niepełnosprawnościami:

Usuń rzeczy, o które można się potknąć lub przewrócić (np. kable na podłodze, zbędne przedmioty na schodach).
Zabezpiecz rzeczy, które mogą stanowić zagrożenie – zgodnie z aktualnym etapem rozwoju choroby, ale spróbuj też przewidzieć jej dalszy bieg (np. czy to na pewno to dobry pomysł, aby bliski miał dostęp do żelazka?).
Zabezpiecz leki i niebezpieczne środki (np. farby, substancje do dezynfekcji),
Zainstaluj w łazience uchwyty ułatwiające przebywanie w niej i wykonywanie czynności higienicznych.
Przemyśl również montaż podjazdów i poręczy w innych miejscach w domu.
Staraj się trzymać przedmioty w jednym miejscu – nie wprowadzaj zmian, które mogą budzić u bliskiego niepokój czy zagubienie, szczególnie na zaawansowanych etapach choroby. Przedmioty otaczające osoby chore na alzheimera niejako opowiadają historię ich życia, pomagają odnaleźć się, przywołują dobre wspomnienia.

Dodatkowe cenne podpowiedzi w sprawie organizacji domowej przestrzeni daje Wendy Mitchell – chora na alzheimera autorka książki Co chciałabym, żeby ludzie wiedzieli o demencji:

Jeśli to możliwe, pozbądź się drzwi, by bliski widział wnętrze pomieszczenia, do którego zmierza.
Organizując przyjazną przestrzeń, postaraj się, by dom pozostał domem – nie stawał się szpitalem.
Unikaj czarnego koloru i innych ciemnych odcieni, np. w przypadku wycieraczki chory nie będzie w stanie rozpoznać, że jest to ten przedmiot, lecz uzna to miejsce za niebezpieczną lub budzącą duży niepokój dziurę w podłodze.

Zachowanie rutyny

„Rutyna to klucz do sukcesu w wielu aspektach opieki” – czytamy w poradniku Choroba Alzheimera. 45 pomysłów na aktywizację. Utrzymanie rutyny jest kluczowe w opiece nad osobami dotkniętymi chorobą Alzheimera. Stały harmonogram dnia zapewnia poczucie przewidywalności i bezpieczeństwa, co jest szczególnie ważne, gdy zdolności poznawcze ulegają osłabieniu. Oto kilka aspektów, na które warto zwrócić uwagę, aby skutecznie utrzymać rutynę.

Regularne i przemyślane posiłki

Czas, jaki spędzacie razem przy jedzeniu, może być także okazją do nawiązania kontaktu czy ukojenia trudnych emocji. Regularność w jedzeniu wspiera zdrowe nawyki żywieniowe i pomaga w utrzymaniu wewnętrznego zegara organizmu, dlatego:

Spróbuj ustalić stałe godziny posiłków – jeżeli to możliwe, na podstawie obserwacji bliskiego, czyli kiedy zwykle jest głodny (możesz w tym celu np. przez tydzień robić notatki).
Staraj się, aby posiłki były zbilansowane, ale bierz pod uwagę, że w wyniku choroby osłabieniu ulegają wrażenia zmysłowe i funkcje motoryczne. Dlatego obserwuj bliskiego, przypomnij sobie co dotychczas lubił i potraktuj to jako wyjściową wskazówkę. Każdy z nas chce jeść to, co mu smakuje.
Szacuje się, że ok. 50% osób z demencją ma problem z jedzeniem, piciem i przełykaniem. Jeśli bliski nie chce jeść, upewnij się u lekarza, że nic nie stoi na przeszkodzie – przyczyną nie zawsze musi być brak apetytu.
Podawaj posiłki w głębszym talerzu, jeśli bliski je samodzielnie – ułatwi mu to nakładanie pokarmu.
Sprawdzaj temperaturę jedzenia przed jego podaniem – chory może nie być w stanie samodzielnie rozpoznać, czy może już bezpiecznie jeść.
Dbaj o to, by posiłki odbywały się w przyjemnej, spokojnej atmosferze, bez rozpraszaczy (np. telewizora, głośnej muzyki).

Planowanie aktywności

Notuj przez jeden lub dwa tygodnie godziny, w których bliski chętnie podejmuje się różnych zadań, chce pomagać, angażuje się, jest aktywny. To najlepszy czas do regularnej aktywizacji.

Odpowiednio dobrane aktywności angażują umysł i ciało, dają poczucie realizacji i satysfakcji, mogą nawet łagodzić trudne objawy choroby Alzheimera. Zaplanuj więc wspólne zajęcia.

Rytm dobowy

Zaburzenia rytmu dobowego, czyli aktywność chorych w nocy i senność w ciągu dnia, zdarzają się bardzo często. Warto próbować temu zaradzić.

Spróbuj ustalić stałą porę kładzenia się spać i wstawania.
Często wieczory są szczególnie trudne. Spróbuj stworzyć wieczorny rytuał, dzięki któremu m.in. czynności higieniczne będą chętniej wykonywane przez bliskiego. Bierz pod uwagę wszystkie zmysły: zapachy towarzyszące kąpieli, odpowiednie światło, przyjemny ręcznik i wygodną piżamę, słyszane dźwięki (może warto włączyć ulubioną muzykę?).
Często w przywróceniu rytmu dobowego pomaga odpowiednia dawka aktywności w ciągu dnia. Jeśli bliski będzie w dzień zaangażowany w różne czynności, wzrośnie prawdopodobieństwo, że w nocy będzie chciał spać.

Aktywizowanie

Dobrze dobrane formy aktywizacji nie tylko zajmują czas, lecz także mogą łagodzić trudne objawy alzheimera, takie jak np. agresja. Mogą okazać się lepszym remedium na niektóre dolegliwości niż farmakoterapia, przy tym możesz organizować je niskim kosztem i stosować długofalowo.

Jakąkolwiek aktywność wybierzecie, pamiętaj, aby nie popędzać bliskiego, nie rozliczać go z efektów (liczy się samo podjęcie aktywności), nie oceniać sensowności podjętego zadania i nie krytykować. Dla Ciebie dobieranie skarpet w pary i zwijanie może być prostym i szybkim zadaniem – dla podopiecznego to wyzwanie i nie jest ważne, by zakończyło się np. prawidłowym dobraniem skarpetek.

Przykładowe pomysły na ćwiczenia relaksacyjne znajdziesz w zakładce Do pobrania, a mnóstwo cennych podpowiedzi i przykładów na aktywizację – w poradniku Choroba Alzheimera. 45 pomysłów na aktywizację seniorów Poradnik dla opiekunów.

Komunikacja

Warto trzymać się kilku zasad w trakcie komunikowania się z osobą dotkniętą chorobą Alzheimera, aby rozmowa była efektywna, a bliski czuł się w niej traktowany z szacunkiem.

Używaj prostych i krótkich zdań.
Komunikując się z bliskim, bądź naprzeciwko niego i staraj się delikatnie gestykulować lub pokazywać, o co chodzi – ułatwi to zrozumienie przekazywanej informacji.
Zadawaj tylko jedno pytanie i poczekaj na odpowiedź, zanim zadasz kolejne.
Mów spokojnie i z empatią – Twoje emocje wpływają na emocje chorego.
Upewnij się, że żadna zdrowotna przeszkoda nie powoduje, że bliski nie rozumie, co chcesz mu przekazać (np. źle dobrany aparat słuchowy).

Samodzielność

Pozwól osobie chorej na samodzielne wykonywanie tych czynności, które potrafi jeszcze wykonywać lub tych, których chce się podjąć. Warto skupiać się na tym, czego choroba nie zabrała, nie odwrotnie. Często wystarczy jedynie zmienić kilka szczegółów lub dodatkowo zadbać o bezpieczeństwo, aby bliski mógł dalej wykonywać ulubioną czynność (np. zmywać naczynia, gotować, szyć, pielęgnować zieleń).

Wsparcie

Opieka nad osobą dotkniętą chorobą Alzheimera jest bardzo obciążająca. Żaden człowiek nie jest w stanie sprostać temu zadaniu w pojedynkę! Obojętnie jak by się starał. Jako opiekunka lub opiekun musisz dbać o swoje zdrowie i dobre samopoczucie, co oznacza proszenie o pomoc i organizowanie wsparcia.

Rozejrzyj się wokół, być może masz w swoim otoczeniu przyjazne osoby, np. sąsiadów, znajomych. Nie czekaj ze zwróceniem się po pomoc do dramatycznej sytuacji – od początku sięgaj po wsparcie i opowiadaj, na czym polega choroba Alzheimera. Kilka drobnych gestów (np. zrobienie zakupów raz w tygodniu) może stworzyć przestrzeń do złapania oddechu.
Korzystaj z pomocy sprawdzonych lekarzy i terapeutów. Notuj codziennie zachodzące zmiany i ewentualne pytania, aby jak najlepiej wykorzystywać te wizyty.
Jeśli czujesz, że opieka jest przytłaczająca, brak Ci sił, nie masz cierpliwości, czujesz się bardzo źle – sięgnij po pomoc psychologa i/lub psychiatry, skorzystaj z jednej z bezpłatnych infolinii.
Sprawdź ofertę najbliższej organizacji alzheimerowskiej (tutaj znajdziesz zestawienie większości z nich).
Zobacz, co oferują blogerzy – część z nich publikuje poradnikowe artykuły opracowane w oparciu o doświadczenia polskich opiekunów.
Zapisz się do grupy wsparcia, aby móc swobodnie dzielić się swoimi troskami i korzystać z doświadczeń innych opiekunów. Grupy takie często organizują stowarzyszenia na rzecz opiekunów czy osób starszych.
Zobacz, co radzą opiekunowie w grupach na Facebooku – to nieocenione źródło wiedzy i wsparcia. Możesz tam również zadać pytanie, zwykle także anonimowo.

Wiedza i świadomość

Zdobywaj wiedzę na temat choroby Alzheimera, aby lepiej rozumieć, co dzieje się z bliskim, czego możesz się spodziewać i jak najlepiej reagować na zmieniające się potrzeby osoby chorej. Korzystaj ze wspomnianych wyżej miejsc, a także zapoznawaj się z poradnikami, książkami i ulotkami poświęconymi chorobie Alzheimera. Nie jesteś sam!

O autorce

Agata Blachowska – autorka bloga Pobij alzheimera i poradnika Choroba Alzheimera. 45 pomysłów na aktywizację seniorów. Wieloletnia członkini i wolontariuszka Wielkopolskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Chorobą Alzheimera, zasiadała także w jego zarządzie. Autorka artykułów, materiałów edukacyjnych i projektów dotacyjnych poświęconych chorobie Alzheimera.

Udostępnij ten artykuł:

Powiązane posty

Śledź nasze media społecznościowe

Odwiedź nasz Facebook i Instagram!