Menu
Opracowana w latach 90. XX wieku Metoda Montessori Senior autorstwa dra Camerona Campa opiera się na zasadach pedagogiki Marii Montessori. Koncentrując się w swojej pracy na dzieciach mających trudności w uczeniu się oraz dzieciach z ubogich rodzin, odkryła ona, że przy zastosowaniu właściwego podejścia do nauki i wykorzystaniu umiejętności, które dane dziecko posiada, można osiągnąć znaczące rezultaty w jego rozwoju. Dr Cameron Camp dostrzegł potencjał tej metody i opracował podejście dostosowane do potrzeb seniorów żyjących z zaburzeniami neuropoznawczymi (nazywanymi również demencją), podejście oparte na tych samych zasadach i technikach.
Dewiza metody Montessori Senior brzmi: „Pomóż mi zrobić to samodzielnie”. Dostrzegając człowieka ukrytego za deficytami i skupiając się na jego zachowanych umiejętnościach, zamiast na ograniczeniach, wspieramy jego autonomię. Dajemy mu poczucie sprawczości i godności, ponieważ umożliwiamy jak najpełniejsze uczestnictwo w codziennym życiu.
Metoda Montessori Senior odrzuca nihilizm terapeutyczny, czyli przekonanie, że ze względu na nieuleczalność choroby wszelkie działania terapeutyczne są bezcelowe. Pokazuje natomiast, w jaki sposób aktywizować seniorów z zaburzeniami neuropoznawczymi wywołanymi na przykład chorobą Alzheimera. Pomaga zrozumieć, że senior może nadal rozwijać swoje zainteresowania, a nawet jest w stanie uczyć się nowych rzeczy. Angażując go w aktywności, które mają dla niego sens i wzbudzają zainteresowanie, nie tylko poprawiamy jakość jego codziennego funkcjonowania, ale też pozytywnie wpływamy na osoby z jego najbliższego otoczenia.
Stosując Metodę Montessori Senior, dbamy o to, aby zajęcia miały dla seniora sens. Kluczowe jest dopasowanie aktywności do jego osobistych preferencji i możliwości, co zwiększa szansę na jego zaangażowanie. Oceniamy zachowane przez seniora umiejętności, przede wszystkim jego zdolności poznawcze, sensoryczne, motoryczne i socjalne. Sprawdzamy na przykład, czy podopieczny potrafi czytać, używać przedmiotów, czy dobrze słyszy, czy czuje zapachy etc.
W odpowiednim dobraniu zajęć pomoże nam także poznanie seniora i historii jego życia – dowiedzenie się, jaki zawód wykonywał, jakie miał hobby i pasje, co lubi, a czego nie lubi robić. Gdy senior nie jest w stanie przekazać nam tych informacji, warto uzyskać je od członków jego najbliższej rodziny. Dajemy podopiecznemu możliwość wyboru aktywności i obserwujemy jego reakcje. Zadania powinny mieć odpowiednio dobrany poziom trudności i tempo, tak aby nie były ani nużące, ani frustrujące dla osoby je wykonującej. Gdy widzimy zniechęcenie seniora, proponujemy inną aktywność. Do każdej osoby podchodzimy indywidualnie, pamiętając o poszanowaniu jej godności i stworzeniu warunków sprzyjających jak największej samodzielności.
Proponowanym przez nas zajęciem może być w zasadzie wszystko. Począwszy od czynności dnia codziennego, takich jak przygotowanie stołu do posiłku, mycie naczyń, segregowanie prania, zamiatanie, poprzez terapię zajęciową i zajęcia rekreacyjne, a skończywszy na zajęciach socjalizujących, związanych z uczestniczeniem w życiu rodzinnym lub wspólnotowym. Kiedy już poznamy seniora, możemy spersonalizować proponowane mu aktywności.
Dla osoby, której pasją było prowadzenie ogrodu, dobrym pomysłem na aktywność może być przesadzanie roślin, segregowanie nasion lub pielęgnacja kwiatów doniczkowych. Kobieta, która w przeszłości wykonywała zawód krawcowej, mimo zaawansowanej postaci zaburzeń neuropoznawczych może nadal sprawnie posługiwać się igłą i nitką. Dzieje się tak, dlatego że przy tego typu aktywnościach wykorzystujemy pamięć proceduralną, czyli tę, która bazuje na czynnościach zapamiętanych poprzez wielokrotne powtórzenia. Jeśli chodzi o zajęcia grupowe, dobrym pomysłem może być gra w Bingo lub dyskusja w kole czytelniczym. Najważniejsze, by czynności były dostosowane do możliwości seniorów z niepełnosprawnością poznawczą.
Celem aktywizacji na pierwszym miejscu powinna być radość seniora i jego satysfakcja. Nie przerywamy czynności, gdy widzimy, że senior wykonuje ją błędnie, ponieważ zaangażowanie jest tu ważniejsze od poprawności. Skupiamy się na mile spędzonym czasie, a nie trenowaniu funkcji poznawczych – poprawa procesów poznawczych będzie następować jako efekt zaangażowania seniora w zajęcie odpowiednio dobrane do jego możliwości i zainteresowań.
Zgodnie z zasadą Metody Montessori Senior po zakończeniu zajęcia pytamy seniora, czy mu się podobało i czy chciałby je powtórzyć w przyszłości. Dzięki temu lepiej poznamy jego indywidualne preferencje oraz damy mu poczucie kontroli nad tym, jak chce spędzać swój wolny czas.
Metoda Montessori Senior podkreśla, jak istotne jest indywidualne podejście do osób starszych z zaburzeniami neuropoznawczymi. Kluczowym założeniem jest koncentracja na możliwościach, a nie ograniczeniach, oraz stworzenie warunków do jak największej samodzielności seniora.
Ważne jest, aby nie narzucać gotowych rozwiązań, lecz wspólnie z seniorem odkrywać, co sprawia mu przyjemność i w czym czuje się najlepiej. Dzięki temu aktywizacja staje się nie tylko formą terapii, ale przede wszystkim sposobem na podtrzymywanie jakości życia, nawet w obliczu postępujących trudności poznawczych. Metoda Montessori Senior pokazuje, że niezależnie od wieku czy stopnia zaawansowania zaburzeń neuropoznawczych każdy człowiek ma prawo do bycia traktowanym z szacunkiem i na równi z innymi oraz do przeżywania codzienności w sposób dla siebie satysfakcjonujący.
Camp, C. J. (2012). Origins of Montessori Programming for Dementia. Non-Pharmacological Therapies in Dementia, 1(2), 163–174.
Centrum Montessori Senior. (2021). Materiały z warsztatów szkoleniowych Metoda Montessori Senior – Montessori Lifestyle®.
Centrum Montessori Senior. (b. d.). O Metodzie Montessori. Pobrano 27 lutego 2025 z https://centrum-montessori-senior.pl/o-metodzie-montessori/
Van der Ploeg E. S., Eppingstall B., Camp C. J., Runci S. J., Taffe J., O’Connor D/W. (2012). A randomized crossover trial to study the effect of personalized, one-to-one interaction using Montessori-based activities on agitation, affect, and engagement in nursing home residents with Dementia. International Psychogeriatrics, 25(4), 1–11. http://dx.doi.org/10.1017/S1041610212002128
Weronika Pliszka – absolwentka studiów filmowych oraz podyplomowych na kierunku psychogeriatria z animacją kulturową. Certyfikowany praktyk Metody Montessori Senior. Na co dzień prowadzi grupowe zajęcia aktywizujące z seniorami z niepełnosprawnością poznawczą. Autorka książki Scenariusze zajęć dla seniorów z zaburzeniami neuropoznawczymi. 30 pomysłów na zajęcia indywidualne i grupowe.
Śledź działania autorki na profilu Senior i sens
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
