Menu
Łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) stanowią etap pośredni między fizjologicznym starzeniem się mózgu a otępieniem, przy czym aż 40% przypadków amnestycznego MCI konwertuje do choroby Alzheimera w ciągu czterech lat. Kluczowym wyzwaniem jest opracowanie interwencji spowalniających progresję poprzez wzmacnianie procesów konsolidacji wspomnień. Współczesne badania wskazują, że połączenie treningu językowego, ćwiczeń wizualno-przestrzennych oraz mnemotechnik może aktywować neuroplastyczność, a przez to poprawiać funkcjonowanie sieci neuronalnych odpowiedzialnych za pamięć epizodyczną.
Pamięć epizodyczna, związana z hipokampem i korą przedczołową, jest szczególnie wrażliwa na zmiany neurodegeneracyjne. U pacjentów z MCI obserwuje się redukcję objętości hipokampa nawet o 10–15%. Jednocześnie procesy neuroplastyczności takie jak długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (LTP) i angiogeneza pozostają aktywne, co umożliwia kompensację deficytów poprzez ukierunkowaną stymulację.
Badania z użyciem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) wykazały, że u osób z MCI trening poznawczy zwiększa aktywność w korze przyśrodkowej czołowej i zakręcie kątowym – w obszarach kluczowych dla integracji informacji kontekstowych. Przykładowo 12-tygodniowy program łączący ćwiczenia aerobowe z treningiem pamięci semantycznej indukował reorganizację połączeń między hipokampem a korą śródwęchową (Fan i in., 2024).
Programy oparte na rozwijaniu płynności werbalnej i rozumieniu złożonych struktur językowych aktywują korę skroniową oraz obszar Broki.
Obejmują:
W treningu językowym sprawdzą się publikacje z serii Pamięć, przygotowane z myślą seniorach i osobach z zaburzeniami poznawczymi.
Trening wzrokowo-przestrzenny wzmacnia połączenia między korą potyliczną a ciemieniową, kluczowe dla tworzenia map mentalnych.
Skuteczne techniki to:
Eksperyment z wykorzystaniem obrazowania DTI wykazał, że zastosowanie 8-tygodniowego treningu przestrzennego zwiększyło gęstość istoty białej w płacie ciemieniowym o 7,3% u osób z MCI (Manenti i in., 2024).
Strategie mnemoniczne wykorzystują zdolność kory przedczołowej do tworzenia skojarzeń i hierarchizacji informacji.
W MCI rekomenduje się:
Badanie z użyciem fMRI wykazało, że stosowanie metody loci przez 6 tygodni zwiększało aktywność w prawym hipokampie podczas zadań pamięciowych o 18% (Manenti i in., 2024).
Kombinacja różnych modalności równolegle stymuluje multipleksowe szlaki neuronalne. Podczas gdy trening językowy aktywuje lewą korę skroniową, ćwiczenia przestrzenne angażują prawą korę ciemieniową, tworząc reprezentacje pamięciowe. Jednocześnie mnemotechniki wzmacniają połączenia między korą przedczołową a zakrętem obręczy – odpowiedzialne za kontrolę uwagi i monitorowanie błędów.
Intensywność treningu powinna być dostosowana do profilu deficytów – w MCI amnestycznym dominuje trening słowno-semantyczny, w postaci nieamnestycznej nacisk kładzie się na funkcje wykonawcze. Optymalne rezultaty osiąga się przy 3–4 sesjach tygodniowo po 45–60 minut, z integracją krótkich ćwiczeń domowych (np. 10-minutowe gry pamięciowe).
Integracja modalności językowych, wizualno-przestrzennych i mnemonicznych tworzy synergiczny model interwencji, który poprzez stymulację neuroplastyczności może opóźnić rozwój MCI w kierunku demencji. Kluczowe jest wdrożenie tych strategii na wczesnym etapie deficytów, zanim zmiany neurodegeneracyjne przekroczą próg kompensacji.
Belleville, S. (2008). Cognitive training for persons with mild cognitive impairment. International Psychogeriatrics, 20(1), 57–66. https://doi.org/10.1017/s104161020700631x
Fan, M., Li, Q., Yang, T., Yang, Y., Chen, Z., Xuan, G., … & Wang, Y. (2024). Effect of Multimodal Intervention in Individuals with Mild Cognitive Impairment: A Randomized Clinical Trial in Shanghai. Journal of Alzheimer’s Disease, 101(1), 235–248. https://doi.org/10.3233/JAD-231370
Gu, J., Li, D., Li, Z., Guo, Y., Qian, F., Wang, Y., & Tang, L. (2022). The effect and mechanism of transcranial direct current stimulation on episodic memory in patients with mild cognitive impairment. Frontiers in Neuroscience, 16, 811403. https://doi.org/10.3389/fnins.2022.811403
Manenti, R., Baglio, F., Pagnoni, I., Gobbi, E., Campana, E., Alaimo, C., … & Cotelli, M. (2024). Long-lasting improvements in episodic memory among subjects with mild cognitive impairment who received transcranial direct current stimulation combined with cognitive treatment and telerehabilitation: a multicentre, randomized, active-controlled study. Frontiers in Aging Neuroscience, 16, 1414593. https://doi.org/10.3389/fnagi.2024.1414593
Ngandu, T., Lehtisalo, J., Solomon, A., Levälahti, E., Ahtiluoto, S., Antikainen, R., … & Kivipelto, M. (2015). A 2 year multidomain intervention of diet, exercise, cognitive training, and vascular risk monitoring versus control to prevent cognitive decline in at-risk elderly people (FINGER): a randomised controlled trial. The Lancet, 385(9984), 2255–2263. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(15)60461-5
Petersen, R. C. (2016). Mild cognitive impairment. Continuum: Lifelong Learning in Neurology, 22(2), 404–418. https://doi.org/10.1212/con.000000000000031
Zimerman, M., Nitsch, M., Giraux, P., Gerloff, C., Cohen, L. G., & Hummel, F. C. (2012). Neuroenhancement of the aging brain: restoring skill acquisition in old subjects. Annals of Neurology, 73(1), 10–15.
mgr Karolina Osiwała – specjalista neuropsycholog kliniczny. Od 2016 roku pracuje w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji „Repty” w Tarnowskich Górach na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Prowadzi terapię neuropsychologiczną głównie z pacjentami po udarze, z chorobami neurodegeneracyjnymi i w stanie śpiączki. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS w Katowicach i Akademią Humanitas, prowadząc zajęcia dydaktyczne dotyczące neuropsychologii i psychologii zdrowia.
Odwiedź nasz Facebook i Instagram!
