Zaburzenia mowy w uszkodzeniach prawej półkuli

27 lutego 2024
Izabela Kamysz-Pobożniak

Długo utrzymywało się przekonanie, że prawa półkula mózgu nie odgrywa znaczącej roli w procesach językowych, była ona wręcz określana mianem „niemej”. Postęp w badaniach neuroobrazowania zrewidował jednak to stanowisko – okazało się, że prawa półkula jest równie ważna w obszarze języka, jak lewa.

Zaburzenia mowy a prawa półkula mózgu

W praktyce neurologopedycznej spotyka się nie tylko pacjentów z uszkodzeniami lewej półkuli, tradycyjnie kojarzonych z afazją i potrzebą terapii językowej. Równie ważni są pacjenci z incydentami neurologicznymi w prawej półkuli, którzy także wymagają intensywnej rehabilitacji mowy.

Objawy zaburzeń mowy w uszkodzeniach prawej półkuli

Pacjenci z uszkodzeniami prawej półkuli wykazują specyficzne dla siebie objawy:

brak zainteresowania kontaktem – pierwsza grupa pacjentów wykazuje brak zainteresowania interakcją z logopedą, chorzy nie odpowiadają na pytania lub odpowiadają lakonicznie, często ignorując konwencje językowe, nie reagują na prośby o dialog;
nadmierna uprzejmość – pacjenci drugiej grupy charakteryzują się nadmierną uprzejmością, często nieadekwatną do sytuacji, nie potrafią kontynuować rozmowy, nie odwołują się do kontekstu rozmowy;
dygresje i brak spójności – u obu grup pacjentów obserwuje się tendencję do dygresji, często na temat własnej osoby, brak spójności wypowiedzi i deficyty w zakresie rozumienia złożonych wypowiedzi, pacjenci są skłonni są do częstych konfabulacji i nielogicznego wnioskowania pozbawionego ciągu przyczynowo-skutkowego;
dosłowne interpretowanie – pacjenci dosłownie interpretują metafory i żarty, mają problem z rozumieniem sensu pośredniego.

Diagnoza i terapia

Diagnoza zaburzeń mowy związanych z uszkodzeniem prawej półkuli opiera się na szczegółowej ocenie neurologopedycznej z uwzględnieniem specyfiki objawów.

Terapia jest skoncentrowana na:

poprawie umiejętności komunikacyjnych,
pracy nad spójnością i strukturą wypowiedzi,
rozwijaniu zdolności interpretowania znaczeń pośrednich i kontekstu rozmowy.

Zespoły neurologiczne związane z prawą półkulą

Pacjenci mogą również doświadczać zaburzeń takich jak:

zaniedbywanie stronne – niezauważanie obiektów i ludzi po lewej stronie;
prozopagnozja – trudności z rozpoznawaniem twarzy,
anozognozja – ignorowanie istnienia własnej choroby,
alien hand syndrome – odczuwanie, że jedna z kończyn nie należy do ciała chorego.

Rola neurologopedy

Neurologopeda odgrywa kluczową rolę w diagnozie, planowaniu i realizacji terapii dla pacjentów z uszkodzeniami prawej półkuli. Odpowiednie rozpoznanie i intensywna terapia zaburzeń mowy spowodowanych uszkodzeniem prawej półkuli są kluczowe dla wsparcia pacjentów w ich powrocie do jak największej sprawności językowej. Tym samym do pełniejszego udziału w życiu społecznym i w komunikacji.

Źródła

Lewicka T., 2015, Dziwny świat prawej półkuli, Konferencja Wydawnictwa WiR: „Interdyscyplinarne aspekty neurorehabilitacji osób dorosłych”, Wieliczka [wystąpienie z 28 listopada].
Osiejuk E., 1996, Nieafatyczne zaburzenia mowy w przypadkach uszkodzeń półkuli „niedominującej, w: A. Herzyk, D. Kądzielawa (red.), Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Herzyk A., 1998, Zaburzenia w komunikacji emocji w uszkodzeniach prawej półkuli, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, z. 11, s. 47–62.
Rymarczyk K., 1999, Zaburzenia prozodii emocjonalnej i lingwistycznej u pacjentów z uszkodzeniami mózgu, „Przegląd Psychologiczny”, t. 42, nr 1–2, s. 135–150.

Udostępnij ten artykuł:

Powiązane posty

Śledź nasze media społecznościowe

Odwiedź nasz Facebook i Instagram!